آزمایش خون، هرآنچه باید بدانید
آزمایش خون کامل CBC (Complete Blood Count)، یکی از پرکاربردترین آزمایش‌های خون است که بیماری‌های مختلفی از جمله بیماری‌های خونی، عفونی و التهابی را تشخیص می‌دهد. این آزمایش شامل شمارش سلول‌های خونی از جمله سلول‌های قرمز و سفید، پلاکت‌ها و سایر اجزای خون می‌باشد.
شمارش سلول‌های خونی از جمله مهمترین نتایج اصلی آزمایش CBC است. این آزمایش، از نظر تعداد سلول‌های خونی، یک مرحله اولیه بسیار مهم برای تشخیص بیماری‌های مختلف مانند آنمی، تالاسمی، لوسمی، فقر آهن، عفونت و سایر بیماری‌های خونی است.
اصطلاحات آزمایش خون
این آزمایش به عنوان یک تست پزشکی مهم و رایج، دارای مجموعه‌ای از اصطلاحات و معانی است که در ادامه تعدادی از آنها توضیح داده شده‌اند:
Hemoglobin (HB): هموگلوبین، پروتئینی است که در سلول‌های قرمز خون وجود دارد و اکسیژن را به دیگر بافت‌های بدن حمل می‌کند.
Hematocrit (HC): هماتوکریت، نسبت حجم سلول‌های قرمز به حجم کل خون را نشان می‌دهد. (درصد گلبول های قرمز خون) این نسبت به میزان کم‌خونی بیمار اشاره می‌کند.
Red Blood Cell Count (RBC): به معنای شمارش گلبول های قرمز خون می‌باشد. این سلول‌های قرمز خون مسئول حمل اکسیژن از ریه‌ها به سایر بافت‌ها هستند.
White Blood Cells (WBC): به معنای شمارش سلول‌های سفید خون، که نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن دارند و در مقابل عفونت‌ها و بیماری‌ها مبارزه می‌کنند.
(PLT) Platelet Count Test: شمارنده پلاکت در خون است. پلاکت‌ها، سلول‌های خونی کوچک هستند که نقش اصلی در جلوگیری از خونریزی ایفا می‌کنند.
Mean Corpuscular Volume (MCV): تست دیگری برای بررسی هموگلوبین است و میانگین حجم سلول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد و در تشخیص برخی از انواع کم‌خونی مفید است.
Mean Corpuscular Hemoglobin (MCH): میانگین مقدار هموگلوبین موجود در هر سلول قرمز خون را نشان می‌دهد.
Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration (MCHC): میانگین غلظت هموگلوبین را نشان می‌دهد و برای سنجش میزان غلظت بررسی میشود.
آزمایش خون بارداری از جمله تست های پزشکی برای تشخیص بارداری است. این آزمایش با بررسی نمونه خون مادران باردار به دنبال تشخیص هورمون‌های مرتبط با بارداری در خون است. دو هورمون اصلی که در آزمایش خون بارداری اندازه‌گیری می‌شوند عبارتند از:
- هورمون بتا-HCG (Hu تا man Chorionic Gonadotropin): این هورمون به‌طور طبیعی در بدن زنان باردار تولید میشود و در اوایل دوران بارداری 11 روز پس از لقاح در نتیجه آزمایش نشان دهنده بارداری است. در هفته‌های 8 تا 11 میزان آن به حداکثر افزایش می‌یابد. اندازه‌گیری مقدار HCG در خون می‌تواند بارداری را تأیید کند.
- پروژسترون (Progesterone): یک هورمون زنانه است که هورمون بارداری نیز نامیده میشود. این هورمون نقش مهمی در حفظ بارداری و پشتیبانی از رشد جنین دارد و قبل از بارداری و حین بارداری هم ترشح میشود. پس از 8 تا 10 هفته بارداری، جفت به تولید پروژسترون می‌پردازد که میزان آن به طور قابل توجه‌ای اقزایش می‌یابد که به معنای مثبت بودن تست بارداری است.
این آزمایش خون معمولاً برای تأیید بارداری در زنانی که علائم بارداری دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، در برخی موارد ممکن است برای ارزیابی مشکلات در باروری و نقص‌های جنینی نیز استفاده شود. این آزمایش می‌تواند بعد از حدود دو هفته از زمان بارداری تغییرات مثبتی را در نتایج نشان دهد. با این حال، برخی از آزمایش‌های سریع‌تر نیز موجود هستند که می‌توانند در مدت کمتر از دو هفته از زمان بارداری، نتیجه را نشان دهند. از این آزمایش‌های سریع‌تر برای آزمایش بارداری می‌توان به آزمایش‌های بارداری با استفاده از نمونه ادرار اشاره کرد.
آزمایش خون قبل ازدواج
قبل از ازدواج یک سری آزمایش‌های پزشکی برای زوجین انجام میشود. هدف اصلی این آزمایش‌ها، تشخیص برخی از بیماری‌ها و عوامل خطرناک که ممکن است بر زندگی مشترک تأثیر بگذارند، است. آزمایش ازدواج به طور معمول در برخی کشورها به عنوان یک مورد از شرایط ازدواج مورد نیاز و اجباری هستند. آزمایش‌های معمولی که می‌تواند در یک بررسی قبل از ازدواج باشد عبارتند از:
- آزمایش هپاتیت B و C: برای تشخیص عفونت‌های هپاتیتی B و C، که ممکن است به صورت ناخواسته از طریق خون منتقل شوند.
- تست HIV: برای تشخیص ایدز، که نیز می‌تواند از طریق خون منتقل شود.
- آزمایش سیفلیس: سیفلیس یک بیماری مقاربتی است که از طریق ارتباط با فرد آلوده یا زخم آن منتقل میشود. این تست برای تشخیص عفونت با باکتری ترپونما پالیدوم که می‌تواند از طریق روابط جنسی منتقل شود.
- آزمایش‌های گروه خونی: برای تعیین گروه خونی و اطمینان از عدم وجود بیماری‌های مرتبط با خون.
به علاوه، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی دیگری نیز بر اساس نیاز و درخواست پزشک انجام شود. هدف از انجام این آزمایش‌ها، کاهش احتمال انتقال بیماری‌های مقاربتی، هپاتیت، ایدز و سایر عفونت‌ها بین زن و مرد است. اگر براساس نتایج آزمایش‌ها، فرد نیاز به درمان داشته باشد، اقدامات مناسب انجام میشود و آگاهی افراد در مورد روش‌های پیشگیری افزایش می‌یابد.
در آزمایش خون چه چیزهایی مشخص میشود
در آزمایش خون، مجموعه‌ای از پارامترها و عناصر مختلف در خون اندازه‌گیری می‌شوند که اطلاعات کامل و جامعی از وضعیت سلامت کلی بدن ارائه می‌دهند. این آزمایش‌ها به دستور پزشک معمولاً در ابتدای تشخیص بیماری یا برای بررسی وضعیت سلامت در فرد سالم انجام می‌شوند. پزشک می‌تواند از نتایج آزمایش خون برای جستجو علائم مرتبط با برخی از بیماری‌ها مثل دیابت، انواع بیماری‌های خونی نظیر کم خونی، سرطان، HIV، عروق کرونر و… استفاده کند. خواندن آزمایش خون باید توسط پزشک متخصص انجام شود.
اطلاعات مهم نتایج آزمایش خون
۱. نشان‌دهنده‌های کم‌خونی: آزمایش خون می‌تواند میزان سلول‌های قرمز و هموگلوبین در خون را اندازه‌گیری کند و کم‌خونی را تشخیص دهد. کم‌خونی می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مختلفی مانند کمبود آهن، بیماری‌های خونی، کم‌خونی زنان باردار و غیره باشد.
۲. وضعیت سیستم ایمنی: تعداد و نوع سلول‌های سفید خونی، اطلاعاتی از وضعیت سیستم ایمنی بدن ارائه می‌دهند. این شامل نوتروفیل‌ها، لنفوسیت‌ها، ائوزینوفیل‌ها و بازوفیل‌ها است.
۳. اطلاعات کلی از وضعیت کلیه‌ها و کبد: آزمایش خون می‌تواند نشان‌دهنده‌های اختلالات کبدی یا کلیوی مانند آنزیم‌های کبدی و سطح کراتینین را اندازه‌گیری کند.
۴. تشخیص برخی بیماری‌ها: آزمایش خون می‌تواند در تشخیص برخی از بیماری‌های خاص مانند هپاتیت، عفونت‌ها، بیماری‌های خونی، کمبود ویتامین‌ها، مواد معدنی و غیره مفید باشد.
۵. نشان‌دهنده‌های التهاب: مقادیر افزایش یافته از سلول‌های سفید خون و سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) می‌توانند نشان‌دهنده‌های التهاب و برخی بیماری‌های التهابی باشند.
لیست آزمایش چکاپ کامل خون
در یک چکاپ کامل خون، به طور معمول آزمایش‌های زیر انجام میشود:
1. CBC (Complete Blood Count): در این آزمایش، سلول‌های خونی شمارش و اندازه گیری می‌شوند. این شامل شمارش گلبول های قرمز، سفید، پلاکت‌ها و اندازه گیری حجم گلبول‌ها است.
2. غلظت هموگلوبین (Hemoglobin level): هموگلوبین عملکرد اصلی سلول‌های قرمز خون است و عدم وجود آن در سلول‌های قرمز می‌تواند به بیماری آنمی‌ها منجر شود.
3. میزان هماتوکریت (Hematocrit level): میزان هماتوکریت میزان فضای خالی در یک واحد حجم خون را نشان می‌دهد. این آزمایش میزان سلول‌های قرمز در خون را نیز تخمین می‌زند.
4. شاخص سلولی متوسط (Mean Corpuscular Index): این شاخص به نسبت میانگین حجم و وزن سلول‌های قرمز است. این آزمایش معمولا برای تشخیص مشکلات خود سلول‌های قرمز به کار می‌رود.
5. شمارش سلول‌های سفید (White Blood Cells Count): سلول‌های سفید در سیستم ایمنی بدن نقش دارند و به محافظت بدن در از بین بردن عفونت‌های مختلف کمک می‌کنند.
6. شمارش پلاکت‌ها (Platelet Count): پلاکت‌ها نوعی سلول خونی هستند که عملکردی همچون ترمیم زخم‌های بدنی، پیشگیری از خونریزی ها و کنترل خونریزی های ناشی از ضربات مغزی و غیره دارند.
هزینه آزمایش خون چکاپ کامل
هزینه آزمایش خون چکاپ کامل ممکن است بسته به محل انجام (در آزمایشگاه یا بیمارستان دولتی)، شهر محل سکونت، شرایط بیمارستان یا مرکز آزمایشگاهی، پارامترهای موردنیاز در تست و سایر عوامل متغیر باشد. همچنین، هزینه‌ها ممکن است بر اساس تعداد موارد دیگری که در آزمایش اندازه‌گیری می‌شوند (مانند اندازه‌گیری سطح برخی از هورمون‌ها، گروه خونی، آزمایش‌های کبدی و غیره)، متغیر باشد.
برای اطلاع از دقیق‌ترین قیمت تست آزمایش خون کامل، بهتر است با مرکز آزمایشگاهی یا بیمارستان مورد نظر تماس بگیرید یا به وب‌سایت آنها مراجعه کنید. همچنین، می‌توانید از بیمه پزشکی خود نیز استفاده کنید تا بخشی از هزینه‌ها تحت پوشش قرار گیرند.
تفسیر آزمایش خون
آزمایش خون چندین قسمت دارد و هر بخش برای هدف خاصی در نظر گرفته می شود. نتیجه آزمایش برای هر کدام از قسمت ها به صورت عددی نوشته میشود. اگر نتایج آزمایش نرمال و غیر عادی باشد، با H و کمتر از حد نرمال با L نشان داده می شوند. تفسیر چکاپ خون بهتر است توسط پزشک متخصص انجام شود. چکاپ کامل چندین پارامتر دارد که هرکدام از این پاراکترها وضعیت سلامتی شخص را مشخص می‌کند و باعث میشود خواندن آزمایش خون برای شما مشکل باشد.
چند ساعت قبل از آزمایش خون نباید قرص خورد؟
برای پاسخ به این سوال، نوع قرص مورد نظر باید مشخص باشد. برخی از قرص‌ها ممکن است برای آزمایش خون خاصی مشکل ایجاد کنند، در حالی که برخی دیگر این تأثیر را ندارند. به هر حال، به طور کلی، برای آزمایش خون، پیشنهاد میشود که حداقل ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش، نیازی به خوردن هیچ نوع غذا یا نوشیدنی نباشد. بنابراین، اگر قرصی که قرار است مصرف شود، ممکن است بر روی نتیجه آزمایش تأثیر بگذارد، بهتر است با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
آزمایش خون در منزل
آزمایش خون در منزل برای افرادی است که به دلیل عواملی مانند بیماری، بارداری، ناتوانی بدنی، بیماری های مزمن، برای انجام آزمایش خون به مراکز پزشکی نتوانند مراجعه کنند.
