زردی نوزادان، دلایل و درمان
زردی نوزاد چیست
زردی نوزادان (Infant jaundice)، وضعیتی است که ناشی از افزایش غیرطبیعی بیلی روبین در خون نوزاد می‌باشد. در پلاسما خون و مایعات بدن وجود دارد و نقش کلیدی در جذب نور آفتاب توسط کبد دارد. بیلیروبین به‌طور طبیعی تولید می‌شود و برای تجزیه گلبول های قدیمی قرمز خون در بدن به آن نیاز است.
زردی نوزادان معمولاً در روزهای اولیه پس از تولد رخ می‌دهد، اما ممکن است در دوره‌های بعدی نیز ادامه یابد. دلیل اصلی زردی نوزادان این است که کبد نوزاد هنوز به طور کامل توانایی انتقال بیلیروبین را به صورت معمولی ندارد. این مسئله ممکن است موجب تجمع بیلی روبین در خون شود که به‌صورت زردی پوست در نوزاد نمایان می‌شود.
زردی نوزادان معمولاً بی‌خطر است و معمولاً به‌صورت خود به خود طی چند هفته اولیه پس از تولد از بین می‌رود. اما در برخی موارد، ممکن است زردی نوزادان نیاز به درمان داشته باشد، به ویژه اگر سطح بیلیروبین بسیار بالا باشد یا برای مدت زمان طولانی‌تری ادامه داشته باشد.
علت زردی نوزادان
زردی نوزادان، ناشی از افزایش غیرطبیعی بیلیروبین در خون نوزاد می‌باشد. دلیل اصلی زردی نوزادان این است که کبد نوزاد هنوز به طور کامل توانایی انتقال بیلیروبین را به صورت معمولی ندارد. بیلیروبین تولید شده در بدن انسان ناشی از تخریب سلول‌های قرمز خون است. این سلول‌های قرمز که پس از گذشت 120 روز به پایان عمر خود می‌رسند و نیاز به تعویض دارند، توسط کبد و سیستم صفرایی بدن زیر نظر گرفته می‌شوند. کبد بیلیروبین را تشخیص می‌دهد و از بدن دفع می‌کند. اما در نوزادان، کبد هنوز به طور کامل این فرآیند را انجام نمی‌دهد و بیلیروبین ممکن است تجمع کند و باعث زردی رنگ پوست و سفیدی چشم‌ها شود.
تشخیص زردی نوزادان
تشخیص زردی در نوزادان معمولاً توسط پزشک یا متخصص کودکان و نوزادان انجام می‌شود. بهترین متخصص زردی نوزاد در آزمایشگاه رازی آزمایش‌ها را تفسیر و بررسی می‌کند. برخی از روش‌ها و نشانگرهایی که برای تشخیص زردی در نوزادان استفاده می‌شوند عبارتند از:
بررسی پوست نوزاد: پزشک یا پرستار نوزاد را معاینه می‌کند و پوست و چشم‌های نوزاد را بررسی می‌کنند. اگر پوست یا چشم‌ها زرد باشد، این می‌تواند نشان‌دهنده زردی باشد.
بررسی سطح بیلیروبین خون: برای تأیید تشخیص زردی و اندازه‌گیری میزان بیلیروبین در خون، نمونه‌ای از خون نوزاد گرفته می‌شود. این نمونه به طور معمول از ناحیه‌ای در دست یا پای نوزاد گرفته می‌شود. نمونه خون در آزمایشگاه بررسی می‌شود و میزان بیلیروبین در خون اندازه‌گیری می‌شود.
آیا زردی نوزادان خطرناک است؟
زردی نوزادان معمولاً در روزهای اولیه پس از تولد رخ می‌دهد و اکثر موارد آن به طور خود به خود بهبود می‌یابد و بی‌خطر است. این نوع زردی به عنوان یک وضعیت طبیعی در نوزادان محسوب می‌شود. اما در برخی موارد، زردی نوزاد ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشد و در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، ممکن است به بیماری‌ها و مشکلات خطرناک تبدیل شود. اگر زردی نوزاد به‌طور شدید باشد و میزان بیلیروبین در خون بسیار بالا باشد، احتمال بروز کم‌خونی و مشکلات ناشی از آن افزایش می‌یابد.
زردی ممکن است ناشی از عوامل غیرطبیعی مانند عفونت‌ها، مشکلات و نقص های کبدی یا مشکلات صفرایی باشد که نیاز به بررسی و درمان دارد. اگر نوزاد شما زردی دارد یا شما نگران وجود هرگونه بیماری در نوزادتان هستید، بهتر است بلافاصله به پزشک یا متخصص اطفال مراجعه کنید تا هر چه سریعتر تشخیص و روند درمان آغاز شود.
آزمایشات مربوط به زردی نوزادان
در آزمایش بیلی روبین خون، نمونه‌ای از خون نوزاد گرفته می‌شود و میزان بیلیروبین در خون اندازه‌گیری می‌شود. این آزمایش به تشخیص سطح بیلیروبین در خون نوزاد کمک می‌کند. در صورت نیاز، برای بررسی علت زردی و اطمینان از وضعیت کبد و عملکرد صفرای نوزاد، آزمایش‌های تکمیلی دیگر نیز انجام خواهد شد. این شامل آزمایش‌های عملکرد کبدی، آزمایش‌های ایمنی، آزمایش‌های عفونت و غیره می‌شود.
ما در آزمایشگاه تخصصی رازی، آزمایش بیلی روبین خون را، جهت تشخیص علت زردی در نوزادان ارائه می‌دهیم. برای دریافت نوبت کافی است تا با شماره تلفن های موجود در سایت آزمایشگاه رازی یا شماره تماس واتس اپ تماس حاصل فرمایید.
درمان زردی نوزادان
درمان زردی نوزادان بستگی به شدت زردی، مدت زمان زردی، و علت احتمالی آن دارد. در اکثر موارد، زردی نوزادان به‌طور خود به خود بهبود می‌یابد و نیاز به درمان خاصی ندارد. اما در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. در زیر تعدادی از روش‌های درمان زردی نوزادان آورده شده است:
- نوردرمانی یا فتوتراپی (phototherapy): این روش درمانی برای زردی نوزادان معمولاً در صورت زردی شدید استفاده می‌شود. نوزاد به مدت معینی زیر نور دستگاه قرار می‌گیرد. در بیمارستان‌ها، دستگاه‌های نوردرمانی برای انجام این فرآیند به‌کار می‌روند.
- ترانسفیوزیون: در برخی موارد خاص که زردی بسیار شدید و خطرناک باشد و یا نوزاد نیاز به کمک بیشتری داشته باشد، از خون‌دهی استفاده می‌شود. در این روش به کمک انتقال خون به نوزاد، میزان بیلی روبین در خون کاهش داده می‌شود.
سریع ترین راه درمان زردی نوزاد
آیا تغذیه مادر بر زردی نوزادان تاثیر می گذارد؟
بله، تغذیه مادر می‌تواند بر زردی نوزادان تأثیرگذار باشد. تغذیه مادر می‌تواند به عنوان یک عامل مهم در کنترل و پیشگیری از زردی نوزادان اثرگذار باشد. تغذیه مناسب مادر در طول دوران بارداری و شیردهی می‌تواند به تنظیم سطح بیلی روبین در خون نوزاد کمک کند.
شیر مادر یک ماده طبیعی و بهترین منبع تغذیه برای نوزاد است. شیر مادر شامل آنزیم‌ها و مواد مغذی است که کمک به کاهش بیلیروبین در خون نوزاد می‌کند. همچنین استفاده از مواد غذایی سالم و تغذیه صحیح مادر نقش مهمی در تأمین مواد مغذی مورد نیاز نوزاد دارد. مصرف مایعات کافی توسط مادر نیز می‌تواند به کاهش زردی نوزاد کمک کند.
همچنین، اگر مادر در دوره بارداری دچار عوارض کبدی یا مشکلات سلامتی دیگر بوده باشد، ممکن است بیشتر نیاز به مراقبت‌های خاصی برای کنترل زردی نوزاد داشته باشد. توصیه می‌کنیم که مادران باردار و شیرده همواره با مشاوره پزشک یا متخصص تغذیه در دوران بارداری و شیردهی، از تغذیه مناسب و مراقبت‌های لازم برای سلامت خود و نوزادشان اطمینان حاصل کنند.
ارتباط زردی نوزاد با شیر مادر
زردی نوزاد در واقع یک شرایط طبیعی است که بخشی از فرایند تطبیق بدن نوزاد با زندگی بعد از تولد است. این شرایط زمانی رخ می دهد که کبد نوزاد هنوز قادر به پاکسازی به خوبی بیلی روبین نام ماده فعال پس از تجزیه هموگلوبین، که رنگ زرد خون را ایجاد می کند، نمی باشد. شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌ها است که باعث افزایش پاکسازی بیلی روبین در نوزاد می شود و کمک به کاهش میزان زردی می کند. به علاوه، مصرف شیر مادر به عنوان خوراک اصلی نوزاد، کمک به تقویت سیستم ایمنی و افزایش سلامت کلی نوزاد می کند.
شیوع زردی در نوزادان چگونه است؟
شیوع زردی در نوزادان یک وضعیت نسبتا رایج است. تقریبا 60 درصد نوزادان مدتی پس از تولد دچار زردی می شوند. این مسئله معمولا در هفته اول زندگی نوزادان رخ می‌دهد و غالبا 80 درصد از نوزادان به صورت طبیعی و بدون نیاز به پزشک بهبود می یابد. اما در صورتی که زردی شدید و طولانی مدت باشد یا به همراه علائم دیگری باشد، حتما باید با پزشک مشورت شود.
مشکل زردی برای کدام یک از نوزادان رایج‌تر است؟
مشکل زردی در نوزادان تازه متولد شده رایج تر است. این مشکل ممکن است برای درصد زیادی از نوزادان رخ دهد اما میزان و شدت آن متفاوت است. مشکل زردی می تواند دلایل مختلفی داشته باشد و به عواملی چون وزن نوزاد، عوامل ژنتیکی، مشکلات کبد، سابقه زردی در نوازدان دیگر خانواده، نوزاد نارس بودن، نوزاد مبتلا به فاوویسم بستگی داشته باشد.
عوارض زردی نوزاد در صورتی که درمان نشود
زردی نوزادان درصورتی که درمان نشود،عوارض جدی در پی داشته باشد. در موارد شدید و طولانی مدت، زردی می تواند به کره رنگی از دست رفته یا کره رنگی نامناسب تبدیل شود. در این صورت کره رنگ پوست و چشم به طور غیر طبیعی زرد می‌شود. علاوه بر این زردی شدید ممکن است نشانه ای از مشکلات کبد باشد که نیاز به بررسی و درمان تخصصی دارد. گاهی زردی شدید می‌تواند به کمبود آب، لرز، تشنج، و اختلالات دیگر منجر شود. بنابراین، برای تشخیص و درمان زردی نوزادان بهتر است با پزشک مربوطه مشورت شود.
دستگاه زردی نوزاد (فتوتراپی) چیست و چه مکانیسمی دارد؟
دستگاه زردی نوزاد یا فتوتراپی، یک روش درمانی نورولوژیکی است که برای درمان زردی نوزادان استفاده می شود. این دستگاه برای کاهش سطح بیلیروبین در خون، از نور باریک ارتعاشی با طول موج ۴۵۰ تا ۴۸۰ نانومتر استفاده می کند. این نور وارد پوست نوزاد می شود و باعث تبدیل بیلیروبین به فرمی قابل تخلیه شده توسط کبد می شود. بعد از ترکیب با گلوبول های قرمز، بیلیروبین به جای خود رها می شود و از بدن نوزاد دفع می شود. دستگاه برای زردی نوزاد به طور معمول در بیمارستان ها و بعضی از مراکز درمانی در دسترس است. کارشناسان به طور دوره ای میزان بیلیروبین در خون نوزادان را بررسی می کنند و در صورت لزوم از این روش برای کاهش سطح بیلیروبین در خون استفاده می کنند.
اشتباهات رایج در مورد زردی
برخی باورهای غلط و اشتباهات رایج درمورد زردی نوزادان وجود دارد. بهتر است این باورهای اشتباه را بشناسید و به جای آن از اطلاعات درست استفاده کنید.
- زردی نوزاد نیاز به درمان ندارد: زردی نوزاد تنها زمانی نیاز به درمان ندارد که خفیف باشد، اما در صورتی که با علائم دیگر همراه باشد یا طولانی و شدید باشد حتما باید با پزشک مشورت کنید.
- تنها نور طبیعی نور درمانی است: در برخی موراد، استفاده از نور مصنوعی توسط پزشک توصیه می شود و این به بهبودی نوزاد کمک می کند.
- زردی نوزادان به وراثت می رسد: علت زردی نوزاد ممکن است متنوع باشد و مربوط به کبد و جریان صحیح بیلیروبین در بدن باشد.
- زردی تنها در نوزادان زودرس رخ می دهد: زردی ممکن است در همه نوزادان رخ دهد. عوامل مختلفی می تواند بر این موضوع تاثیرگذار باشد.
درمان خانگی زردی نوزاد
برای درمان زردی نوزاد، بهتر است همیشه توصیه پزشک را جدی بگیرید و با پزشک خود مشورت کنید. درمان های خانگی باید به عنوان مکمل در موارد خفیف و با راهنمایی پزشک مورد استفاده قرار بگیرد. در ادامه چند راهنمای درمان خانگی زردی نوزادان را در اختیار شما قرار می دهیم، اما بهتر است حتما با پزشک خود صحبت کنید:
شیردهی: به نوزاد خود شیر مادر بدهید تا به بهبودی زردی نوزاد خود کمک کنید.
نورتراپی: نوزاد را در مکانی که نور خورشید مستقیم به آن می تابد قرار دهید و یا از دستگاه نورتراپی استفاده کنید.
